Vroeger dacht men bij Duitse wijn vooral aan de goedkope zoete Liebfraumilch, maar Duitsland gaat als wijnland een nieuwe fase van de wijngeschiedenis in. In het begin van de 21e eeuw bewijzen de wijnmakers van het land overtuigend dat ze goed zijn voor meer dan alleen de Moezel-riesling. De Duitse Spätburgunder van topkwaliteit komt inmiddels uit diverse regio’s en de tijd van de Liebfraumilch is gelukkig ver achter ons.
Bier en lederhosen. Daar denkt men vaak het eerst aan bij Duitsland. Gelukkig voor ons blijft het niet hierbij, maar produceert Duitsland ook al sinds de derde eeuw heerlijke wijnen. Om diverse redenen – waaronder de val van het Romeinse Rijk – stokte de productie, om eeuwen later pas weer echt op gang te komen. Tussen de elfde en zestiende eeuw ontwikkelde zich zo’n 300.000 hectare wijngaard. Er wordt nu maar liefst 365.000 hectoliter wijn per jaar geproduceerd.
Duitsland behoort om tal van redenen tot de klassieke wijnlanden. Het kan terugkijken op een rijke historie, eigen vinificatie tradities en, dankzij zijn noordelijke ligging en het daarmee samenhangende koele klimaat, op een geheel eigen type wijnen. Kenmerkend voor de Duitse wijnbouw is het gebruik van 'eigen' druivenrassen, met voorop riesling. Hoewel Duitsland in de eerste plaats als een land van stille witte wijnen bekend staat, produceert het een compleet gamma wijnen, inclusief rode - goed voor bijna veertig procent van het volume - en mousserende.
De Duitse wijnbouw is een schoolvoorbeeld van cool climate viticulture. Om te beginnen is er de noordelijke ligging. Hoe verder oostwaarts de wijngaarden liggen, des te meer zijn ze blootgesteld aan de invloeden van een continentaal klimaat. Globaal gesproken resulteert dat in wijnen met een relatief laag alcoholpercentage, een hoge zuurgraad en intense aroma's.
Van doorslaggevend belang voor de rijpheid van het fruit is de ligging van de wijngaard. Die vraagt om beschutting tegen kou in het algemeen en nachtvorst in het bijzonder en optimale instraling van zonneschijn. Smalle, diepe rivierdalen bieden vaak de juiste klimatologische omstandigheden. De bekendste voorbeelden zijn het Rijn- en Moezeldal met hun steile hellingen, maar ook Ahr, Nahe, Neckar en Main bieden zo'n omgeving. De mist van de rivieren draagt in het najaar bij tot de vorming van botrytis, ook wel bekend als edele rotting. Aanwezigheid van een grote wateroppervlakte zorgt voor een extra gunstige, matigende invloed. Dit is het beste waar te nemen in de Rheingau, waar de Rijn heel breed is.
Duitsland is een land van cépagewijnen, wijnen gemaakt van één enkel druivenras. De belangrijkste druif is de riesling. Deze druif zorgt voor de beste Duitse wijnen die variëren in stijl van zoet tot kurkdroog. Daarnaast is de Silvaner terug te vinden in alle wijngebieden, met name in de regio Franken levert deze goede resultaten. En ook de Weissburgunder is een bekende Duitse witte wijn. Rode wijnen maken ruim een derde uit van de Duitse wijnproductie. De belangrijkste druif daarvoor is de Spätburgunder (pinot noir), gevolgd door de succesvolle Dornfelder. Verder heb je nog andere overheerlijke druiven rassen zoals: gewürztraminer, trollinger en dornfelder.