Wijnland Italië: lees alles over dit beroemde wijnland

Italië is als wijnland niet geheel onopgemerkt gebleven. Het wijnland is groot en gevarieerd. Italië kent vele wijngebieden met veel verschillende druivenrassen. Maar liefst drieduizend jaar aan Italiaanse wijngeschiedenis zorgt voor prachtige wijnen. Grootse wijnen als Barolo, Amarone della Valpolicella en Brunello di Montalcino worden hier gemaakt. Italië heeft –bijna - ideale omstandigheden om druiven te verbouwen, niet voor niks dus dat er zulke klassieke toppers gemaakt worden.

Van oudsher werd Italië door de Grieken Oenotria genoemd, het land van de wijn. In vrijwel het hele land wordt wijn gemaakt en de jaarlijkse productie is meestal de grootste ter wereld (afwisselend met Frankrijk). Door de lange bergrug die door het land loopt zijn er veel gebieden met ideale omstandigheden om druiven te verbouwen. Daarnaast is de bodem vaak vulkanisch of kalksteen houdend met veel kiezelgrond. Samen met een flink portie zon en een gematigd klimaat zijn dit de perfecte omstandigheden voor prachtige kwaliteitswijnen.

De meest populaire Italiaanse wijnen: 

Kennis van vele eeuwen

De wijnbouw ontstond in Italië eeuwen geleden. De Phoeniciërs, Grieken en Etrusken hebben elk hun kennis ingezet. Zo gaven de Oude Grieken via kolonies in Zuid-Italië en Sicilië de eerste aanzet tot wijnbouw. De Etrusken borduuren hierop voort en breidden dit uit naar Midden-Italië. Ook de Romeinen hadden een cruciale rol in de ontwikkeling van wijn. Vroeger werd wijn vaak aangelengd met zeewater, versterkt met kruiden of gezoet met honing. Gelukkig weten wijnboeren inmiddels wel beter ;-).

Verschillende Italiaanse klimaatzones

Natuurlijk zijn er in zo’n uitgestrekt land ook veel verschillende omstandigheden. Zo is het klimaat in het noorden relatief koel, terwijl de druiven in het zuiden bijna rijp stoven van de hitte. De diversiteit aan wijnen is daardoor groot. Het land brengt mousserende wijn, witte wijn, rosé, rode wijn en dessertwijn op de markt. En ook daarbinnen is er veel diversiteit. Zo bestaan er rode Italiaanse wijnen in een fruitige, soepele en elegante stijl maar ook krachtpatsers die in hun jeugd bijna nog niet te drinken zijn.

Appellationssysteem met gecontroleerde herkomstaanduiding

In 1963 ging in Italië het DOC-systeem (Denominazione di Origine Controllata) van kracht, vergelijkbaar met het AOC-systeem in Frankrijk. Wijnen met een DOC-status zijn wijnen waarvan de geografische oorsprong, de samenstelling van de druivenrassen en de productiemethoden nauwkeurig zijn geregeld. Als een wijnboer vrijer wil zijn in de keuzes die hij maakt bij het produceren van zijn of haar wijn, is er een beschermde geografische aanduiding, namelijk de IGT: Indicazione Geografica Tipica. Als aanvulling op de DOC-appellatie is in 1980 DOCG opgericht, de Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Dit wordt nog strenger gereguleerd dan bij een DOC en er worden daarbij ook strenge eisen gesteld ten opzichte van onder andere opbrengsten, alcohol en zuren. Een proefcommissie beoordeelt deze wijnen en kan bij atypiciteit een wijn, ook als deze gemaakt is volgens alle regels, alsnog afwijzen.

Wijnfeiten Italië

• Italië kent vele inheemse druivenrassen (meer dan 500) en een uniek terroir.
• Italië heeft zo’n 701.000 hectare aan wijngaarden.
• Italië is de grootste wijnproducent ter wereld (afwisselend met Frankrijk).
• De meest aangeplante druivenrassenvan Italië zijn sangiovese, montepulciano, glera, pinot grigio, merlot, trebbiano, chardonnay en barbera.

De belangrijkste en grootste wijnregio's van Italië

Piemonte

Bergen, truffels, risotto en wijn. Als je aan Piemonte denkt dan zijn dat vast de dingen die in je opkomen. Piemonte is de thuisbasis van twee wereldberoemde Italiaanse wijnen: Barolo en Barbaresco. Beide gemaakt van de inheemse nebbiolodruif. Van de huidige aanplant in de Piemonte is slechts vijf procent nebbiolo. De druif barbera staat hier voor vijftig procent aangeplant.

De subregio Langhe lijkt haast afkomstig van een ansichtkaart. Denk aan zacht glooiende heuvels bedekt met wijngaarden, onderbroken door kastelen en boerderijen, met de Italiaanse Alpen als achtergrond. De rivier Tanaro stroomt door de regio en bepaalt voor een belangrijk deel het klimaat. Piemonte staat niet alleen bekend om zijn wijnen, maar ook om zijn eten. De regio is bijzonder spectaculair om te bezoeken in de herfst en de winter, vooral tijdens het witte truffelfestival.

Toscane

Chianti, Brunello di Montepulciano, Vino Nobile di Montepulciano en Super Tuscans uit Bolgheri zijn enkele van de beroemdste wijnen ter wereld en komen allemaal uit de prachtige streek Toscane. Deze regio is rijk aan prachtige steden als Florence en Siena, pittoreske kleine plaatsjes als Massa Marittima en Radda, bergdorpjes als San Gimignano en Volterra en overal waar je komt een prachtig landschap. Een mooiere en interessante wijnstreek is er haast niet te vinden als je voor het eerst naar Italië gaat.

Deze wijnregio is in twee gebieden onder te verdelen. Uit de Tyrreense kust-zone komen wijnen in internationale stijl genaamd Super Tuscans. Aan deze blend wordt vaak cabernet sauvignon en merlot toegevoegd naast sangiovese. Uit het centrale Toscane komen de klassieke Toscaanse wijnen, bijna altijd voor honderd procent gemaakt van sangiovese. En die heerlijke Vin Santo bij de cantuccini? Die komt ook uit Toscane!

Sicilië

Sicilië, het eiland van bergen en de vulkaan Etna. Op dit eiland wordt al heel erg lang wijn gemaakt. De eerste wijnstokken bereikten het eiland zo’n 4000 jaar geleden. De vulkanische bodem en hellingen van de Etna zijn erg vruchtbaar. De wijngaarden kunnen door het warme en droge klimaat veelal biologisch worden behandeld. Ook het fijne briesje van de omliggende zeeën geeft de wijngaard voldoende koelte.

Ondanks dat een zekere zeventig procent van de wijnen op Sicilië wit is, is ook rood erg opkomend. Nero d’avola gedijt uitstekend op dit eiland en druiven als frappato, nerello cappuccio en nerello mascalese zijn zeer opkomend. De versterkte likeurwijn Marsala kent haar oorsprong op dit eiland.

Veneto

Gekenmerkt met in het westen het Gardameer en de rivier Mincio en in het oosten de Adriatische zee en Tagliamento. We hebben het natuurlijk over Veneto, het werkpaard van Italië. Ondanks de minder grote bekendheid dan Toscane of Piemonte, komt zo’n achttien procent van de Italiaanse wijn uit Veneto. Dit gevarieerde wijngebied brengt wereldberoemde wijnen voort zoals Amarone della Valpolicella, Lugana, Valpolicella Ripasso, Soave en natuurlijk de sprankelende Prosecco.

Kunststeden zijn er ook in overvloed, van Venetië tot Vicenza en van Verona tot Padova, het culturele en architectonische erfgoed van Veneto is verbluffend. Palladiaanse villa’s, middeleeuwse gehuchten en juweeltjes uit de Renaissance maken dit gebied tot een must voor wijnliefhebbers die ook van kunst en architectuur houden.

Puglia

Een prachtig wijngebied in de hak van de Italiaanse laars, omringd door prachtige stranden, vele rotsformaties, glooiende landschapen, aan de ene kant de Ionische Zee en aan de andere kant de Adriatische Zee. De zomers zijn er bloedheet terwijl de winters relatief zacht zijn. In dit warme en droge wijngebied worden vooral druivenrassen aangeplant die erg goed gaan met dit klimaat. De unieke inheemse druiven negroamaro en primitivo staan veelal aangeplant en in het noorden ook de druif aglianico. Deze druiven zijn alle drie heel fruit-gedreven en krijgen een fijn zwoel randje in het mooie Puglia.  

Abruzzen

Dit relatief kleine wijngebied in het midden van Italië ligt aan de Adriatische kust. Een regio met veel ruimte en relatief weinig bevolking. Tussen de vele wateren en bergen liggen de wijngaarden van de Abruzzen. Dit heuvelachtige en ruige gebied ligt uitgestrekt over de Apennijnen. Vier verschillende druivenrassen doen het in deze regio uitstekend en staan hier dus ook voornamelijk aangeplant. Voor rode wijnen staat de montepulciano honderd procent in de hoofdrol. Wit wordt veelal gemaakt van de trebbiano abruzesse, pecorino en passerina.  

Alto Adige

Door dit prachtige, bergachtige gebied lopen de Dolomieten en de Alpen. Het gebied is vernoemd naar de bovenloop van de rivier de Adige. Dit gebied is voornamelijk Duitstalig doordat het pas sinds 1919 deel uitmaakt van Italië. Het Alpengebied kent in de winter veel kou en in de zomer veel warmte.

Hoewel dat een aantal internationale druivenrassen als chardonnay, sauvignon blanc, merlot en pinot nero, pinot bianco en pinot grigio hier de wijnvelden vullen, staan ook minder grote druivenrassen als kerner, sylvaner, müller-thurgau, gewurztraminer, schiava en lagrein hier aangeplant. Veel wijnen worden van twee verschillende druivenrassen gemaakt, verschillend per subgebied.