Zonder de wijnstok kan er geen wijn worden gemaakt. Maar wat is een wijnstok precies? Hoe ziet deze eruit en welke invloeden hebben de verschillende seizoenen op de wijnstok? Wanneer moet een wijnstok gesnoeid worden en waar moeten wijnboeren verder rekening mee houden? Heel veel vragen waar we je graag het antwoord op geven.
Vitis Vinifera
De wijnstok, ook wel Vitis, is een klimplant die in vele varianten over de hele wereld voorkomt. Voor de wijnbouw is een van de ondergeslachten van de klimplant van belang: Euvitis. Deze klimplant omvat tientallen soorten, zoals de Vitis Labrusca, Vitis Riperia en Vitis Vinifera. Deze laatste is de Europese wijnstok. Druivenrassen van de Vitis Vinifera worden gebruikt voor de productie van kwaliteitswijn. De Vitis Vinifera is er in bijna vijfduizend rassen, waarvan ruim duizend rassen zorgen voor bijna de totale productie aan wijndruiven. Denk hierbij aan de bekende Chardonnay, Syrah, Merlot, Sauvignon Blanc en Cabernet Sauvignon.
Wijnstokken enten
Door de komst van de druifluis in de tweede helft van de negentiende eeuw werden de wijnboeren gedwongen de Vitis Vinifera te enten op resistente onderstammen. Hier werden destijds Amerikaanse soorten voor gebruikt. Later bleek echter dat deze onderstammen niet in alle bodemsoorten gedijden. Plantenveredelaars zijn gaan experimenteren en kwamen tot nieuwe kruisingen die geschikt zijn voor bepaalde bodemsoorten, klimaatomstandigheden en het te gebruiken druivenras.
In de grond
Een gedeelte van de wijnstok zit onder de grond. Het wortelstelsel wat hier gevormd wordt heeft een aantal belangrijke functies. Via de wortels wordt de plant bijvoorbeeld voorzien van water en mineralen. Ook slaan de wortels suikers op, dit levert een bijdrage aan de groei van de plant. Een belangrijke taak die niet vergeten mag worden is het verankeren van de wijnstok, want deze moet natuurlijk stevig in de grond staan.
Boven de grond
Wijngaarden zorgen vaak voor prachtige vergezichten. Boven de grond zien we de stam en de zijtakken met daaraan de uitlopers diein het voorjaar en 's zomers aan de plant groeien. Aan deze uitlopers, ook wel loten genoemd, groeien eerst de bloemen en daarna de druiventrossen. De stam, zijtakken en loten zorgen voor een goede sapstroom in de plant. Samen met het wortelstelsel is het een opslagplaats van suikers.
Door de seizoenen heen
Alle seizoenen hebben verschillende invloeden op de wijnstok. Het is belangrijk dat de wijnboer de seizoenen goed in de gaten houdt, zodat de wijnstokken op tijd gesnoeid worden en de rijpe druiven op het juiste moment geplukt. Ieder seizoen is er wel iets te doen in de wijngaard.
WINTER
In de winter slaapt de wijnstok. Je zou het misschien niet verwachten, maar hoe kouder de winter is, hoe beter de aankomende oogst zal zijn. Voorwaarde is wel dat het sap in de stam niet bevriest. Tijdens de winter stroomt het sap niet meer en is het tijd om de wijnranken te snoeien. Dit moet gebeuren omdat het te uitputtend is voor de plant om alle takken te voeden. Hoe vruchtbaarder de stok is, hoe verder deze wordt teruggesnoeid. Dit is voornamelijk handwerk en vaak een erg koud klusje.
LENTE
In het begin van de lente gaat de wijnstok ‘huilen’. De eerste sappen komen dan omhoog naar het uiteinde van de gesnoeide takken. De takken krijgen knoppen wanneer de temperatuur stijgt naar een graad of tien. De knop zwelt, gaat open en toont een nieuwe scheut. Het is nu oppassen voor nachtvorst omdat de scheuten hier erg gevoelig voor zijn. De eerste bladeren komen tevoorschijn en er verschijnen kleine witte bloemetjes in de vorm van een tros. Uit de bevruchte bloemetjes ontstaan druiven. Als alles goed gaat maakt de druivenstok een groeispurt door en vormt deze uitlopers. Omdat uitlopers veel energie kosten worden deze gesnoeid. Ook bladeren die het zonlicht op de druiven tegenhouden worden verwijderd. Het is belangrijk dat er genoeg bladeren blijven om het verbranden van de druiven tegen te gaan. De druiven ontwikkelen zich en de trossen nemen hun ware grootte aan. Op dit moment zijn de druiven nog enorm zuur!
ZOMER
Tot nu toe zijn de druiven groen van kleur maar dit verandert in de zomer. Afhankelijk van de soort worden ze goudgeel, paars of roodachtig. Het rijpingsproces van de druiventrossen kan nu echt beginnen! Wanneer de wijnstok te snel groeit, worden er trossen verwijderd om de opbrengst te beperken en de rijping van de rest te bevorderen. Een kleinere opbrengst geeft vaak een betere kwaliteit wijn omdat de wijnstok zijn kracht over minder trossen hoeft te verdelen. Tijdens de rijping moeten de druiven zoveel mogelijk suiker en een juiste zuurgraad krijgen. Blauwe druiven moeten voldoende kleur en tannine krijgen. Zo’n honderd dagen na de vruchtzetting worden de druiven geoogst. Dit is afhankelijk van factoren als: de druifsoort, de wijngaard, de grondsoort en de weersomstandigheden.
HERFST
Tijdens de herfstperiode verkleuren de bladeren en vallen ze geleidelijk af. De wijngaard komt in een rustperiode en de wijnstok gaat in winterslaap. Het snoeien kan weer beginnen wanneer het koud genoeg is.